عاشورا باور، فلسفه و مکتب است؛ نه سنت و عنعنة اجتماعی

ساخت وبلاگ

حسین از من است و من از حسین، این قول معروف و مشهور پیامبر اسلام است. تحلیل این جملة کوتاه خیلی پویا و ارزنده است. یکی از معانی و برداشت که از این جملة پیامبر می شود این است که امام حسین، عمل و رفتار هایش ادامة فعالیت های پیامبر است. کار امام حسین دقیقا ادامة همان عمل است که آغاز گرش پیامبر اسلام بود. کنش و جبهه گیری امام حسین در برابر طاغوت زمان و فریاد اصلاح دولت و امت اسلامی تداوم راهیست که از حضرت محمد (ص) شروع شده بود. با اندک تفاوت که در زمان پیامبر ظاهر و باطین مخالفان اسلام هویدا بود و سمبول غیر اسلامی خویش را آشکارا داشتند. اما در وقت امام حسین کار مشکل تر بود، زیرا امام حسین با جبهة در گیر نبود که چهرة غیر دینی داشته باشند، بل از درون دین و در لباس دیانت با تذویر راه انحراف را در پیش گرفته بودند و بر امت مسلمین ظلم، اجحاف و بی عدالتی را به حد امکان روا می داشتند. سنت های قبیله­یی و فخر فروشی های دوران جهالت، خویش خوری های عظیم و سؤ استفاده از بیت المال مسلمین به شکل گستردة در جریان بود. به شعایر دینی در انظار عموم امت احترام نمی شد. بر توده های جامعه ظلم روا می داشتند. در دوران امام حسین، طبقات و اشراف گرایی دوران جهالت و قبیله سالاری ظوابط اصلی حکومت بنام اسلامی بود. پس کار امام حسین که مسؤلیت خطیر دارد در قبال دین و امت رسول الله سخت و دشوار است.

با توجه به این نکات، قیام سرخ عاشورا نکتة عطف است در تاریخ اصلاح طلبی و آزادی خواهی بشریت. عاشورا یک واقعیت تاریخی است، واقعیت که در سال شصت و یکم هجری قمری در جغرافیای کربلا اتفاق افتاد و مسیر تاریخ عدالت محور و اصلاح گرا را تا انتهای فرایند پویای تاریخ انسانها روشن و نشانه گزاری نمود. عاشورا خط حسینی و یزیدی را برای فرداهای تاریخ بشریت و نسل های آیندة انسانها آشکار ساخت. با این حال عاشورا سزاوار است به عنوان یک واقعیت تاریخی عدالت محور و ظلم ستیز بررسی عمیق و همه جانبه شود. برای اینکار و استفاده از نسخة مداوا بخش عاشورا به خاطر درد های بنیادی جامعة ما، ضرورت است قیام امام حسین را با چند رویکرد اساسی مطالعه نمایم. رویکرد عاطفی، رویکرد تاریخی و رویکرد علمی- سیاسی و جامعه شناختی. نخست رویکرد عاطفی، تجلیل و بزرگداشت از قیام خونین عاشورا در طی چهارده قرن تا کنون نماد از رویکرد عاطفی و احساسی مسلمانان بوده است. صحبت از ظلم و تعدی های که بر امام حسین و کاروان همراهش و خانواده اش از جانب حکومت یزید و فرمانداران یزید روا داشته شد، حس انسانی هر انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. در مضیقه قرار دادن کاروان امام حسین که در میان آن ها زنان و اطفال موجود بود، روی تاریخ پر از ظلم و ستم یونان باستان و رم باستان و دیگر جوامع را سفید نمودند. بستن آب در آن گرمی تابستان عراق از سوی عبیدالله بن زیاد و فرماندهانش ظلم و ستم است که نمونة کمتر در تاریخ انسانها مشاهده می شود. درک این ابعاد و ظلم ها عاطفة هر انسان سالم را مخدوش می کند. بنابر این نگاه عاطفی و احساسی نسبت به قضیه کربلا سبب تکرار و زنده نگهداشتن قیام عاشورا است که هر سال با تعزیه داری ها و روضه خوانی ها تجلیل می شود. این رویکرد عمق پیام و فلسفة عاشورا را نمی تواند تبلور دهد. اما کاریست شایسته و درست، در صورت که از بعضی انحرافات و خرافات پالایش و جلوگیری شود.

رویکرد تاریخی، چون حادثة کربلا در سال شصت و یک هجری قمری یک واقعیت عینی و تاریخی است نه افسانه و اسطوره، پس ضرورت مبرم است که در این عرصه به صورت علمی و تحقیقی در قالب علم تاریخ تلاش صورت گیرد. مطالعة دقیق تاریخی و همه جانبه از قیام عاشورا با پیش زمینه های تاریخی و پیام های آن زمینة استفاده درست از نسخة عاشورا را برای جامعة امروز اسلامی مهیا می سازد. درک و فهم دقیق از واقعیت های اساسی پیرامون قیام سرخ امام حسین با شعار و پرچم نصب کردن های زیاد هرگز ممکن نیست. اگر بخواهیم امام حسین و اندیشه و هدف امام حسین که امروز دیگر جهانی شده است به دنیا و آیندة تاریخ درست معرفی نمایم ناچاریم توجه اساسی به مطالعة تاریخی این قضیه بکنیم. پالایش بعضی اتهامات و سؤالات در قبال قیام امام حسین و ترویج اندیشة آن منجی امت، نیازمند مطالعات دقیق و گسترده است. اغراق های بی بنیاد و بزرگنمایی های مظلومیت امام حسین و یارانش، قهرمان سازی های رستم گونه از شخصیت های اصلاح طلب و آزادی خواه چون امام حسین و اصحابش نه تنها پایه و سند نداشته، بل سؤ نظر ها را بیشتر می سازند.

رویکرد علمی- سیاسی و جامعه شناختی، این نوع نگاه به قیام عاشورا در کنار دو رویکرد دیگر معرف اساسی قیام عاشورا خواهد بود. به کمک معرفت تاریخی دقیق از این حادثة خونین و تغییر آور، می توانیم نگاه رژف علمی- سیاسی و جامعه شناختی به قضیه کربلا داشته باشیم تا بتوانیم درس و دوای درد امروز جامعة خود را از عاشورا برگیریم. تحلیل در کنار تجلیل شایستة عاشورا است. بررسی علمی از قیام امام حسین در ابعاد مختلف سیاسی، دینی، جامعه شناسی و فرهنگی، جامعة ما را در ظلم زدایی و توجه به تامین عدالت کمک اساسی خواهد نمود. درک فضای سیاسی که امام حسین در آن زندگی می کرد و چی نکته های بود که امام را مجبور به مهاجرت به سوی مکه نمود؟ شاخص های سیاسی و جامعه شناختی حکومت یزید چی بود که امام حسین بیعت نکرد؟ در حکومت یزید جایگاه امت در کجا بود؟ امت اسلامی یا همان توده های مردمی چی نقش را در دستگاه حاکمیت یزید داشتند؟ دین که پیامبر آن را بنیاد نهاده بود آیا چهل و نه سال پس از مرگ بنیانگزارش در دوران یزید به همان پاکی اش در عرصه های سیاست، اجتماع و فرهنگ جاری و رایج بود؟ آیا امر به معروف و نهی از منکر در صحنة های خصوصی و عمومی دولت و امت از طرف امیر مسلمانان به شکل که پیامبر آورده بود صورت می گرفت؟ صدها سؤال در این رابطه پیرامون قیام عاشورا و زمان که امام حسین در آن زندگی می کرد وجود دارد. این طرح مسأله و تحلیل علمی آن، سزاورا عاشورا است. دقیقاً همین نکته ها است و عصیان امام حسین در برابر همین کجی های دینی و سیاسی است که در طول چهارده قرن عاشورا را به الگو و اسوة انقلاب اصلاح گرا و عدالت محور تبدیل نموده است. فریاد امام حسین در ظهر عاشورا از جغرافیای کربلا بر بلندای تاریخ بشریت است، وقتی که صدا می زند "کیست که مرا یاری نماید" امام می داند دیگر کسی نیست در کنارش در آن لحظه ایستاد شود. اما این فریاد ضمانت کنندة ادامة تاریخ عدالت محور انسان ها است. امام به فردای تاریخ فریاد می کشد، می گوید عدالت و انسانیت را دریابید تا انسان مدارانه زندگی داشته باشید. ندای دیگر را امام حسین فریاد می زند این است که  "اگر دین ندارید آزاده باشید". اینها جنبه های تحلیلی قیام عاشورا است که عاشورا را به باور، فلسفه و مکتب تبدیل نموده است. لذا اشتباه نشود عاشورا عنعنة رایج سنتی نیست. عاشورا برای ما و برای فردای تاریخ بشریت فارغ از دیوار های مذهب و دین پیام انسانی و عادلانه دارد.

تبرغنک سبز...
ما را در سایت تبرغنک سبز دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : 0798482312o بازدید : 120 تاريخ : شنبه 1 آبان 1395 ساعت: 7:14